رابطه بین سود
حسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ودرجه اهرم کل (مرکب) باریسک
سیستماتیک
فهرست
مطالب:
چکیده
..........................................................................1
فصل
اول : کلیات تحقیق
- .
مقدمه
....................................................................3
2-1.
بیان مسئله تحقیق
.............................................................4
3-1.
تاریخچه مطالعاتی
...............................................................6
4-1.
اهمیت وضروت پژوهش
..........................................................8
5-1.
اهداف پژوهش
....................................................................9
6-1.
فرضیات
تحقیق.....................................................................10
1-6-1. فرضیه اصلی
اول.........................................................10
1-1-6-1. فرضیه فرعی اول
.........................................10
2-1-6-1. فرضیه فرعی دوم
............................................10
3-1-6-1. فرضیه فرعی سوم ........................................10
4-1-6-1. فرضیه فرعی چهارم .........................................10
2-6-1. فرضیه اصلی دوم
............................................................10
1-2-6-1. فرضیه فرعی پنجم
............................................10
2-2-6-1. فرضیه فرعی ششم ........................................10
3-2-6-1. فرضیه فرعی هفتم...........................................10
4-2-6-1. فرضیه فرعی هشتم ....................................10
5-2-6-1. فرضیه فرعی نهم ...........................................10
6-2-6-1. فرضیه فرعی دهم .................................... ....10
7-1.
مدل تحلیلی وشیوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق
..............................11
8-1.مدل
تبیینی
تحقیق.....................................................................15
9-1.
تعاریف واژه ها واصطلاحات پژوهش
..........................................16
1-9-1. بتای سودحسابداری
.........................................................16
2-9-1. سودحسابداری
.............................................................16
3-9-1. ریسک سیستماتیک
..................................................16
4-9-1. درجه اهرم
ها....................................................17
5-9-1. درجه اهرم عملیاتی
.....................................................17
6-9-1. درجه اهرم مالی
..............................................................17
7-9-1. اهرم مرکب
(کل)...................................................................17
8-9-1. اندازه گیری درجه اهرم مرکب
.........................................18
فصل
دوم : مروری برادبیات تحقیق
1-2.
مقدمه...............................................................................20
2-2.
اهداف گزارشگری مالی
..................................................21
1-2-2.
سودمندی اطلاعات درتصمیم گیری
.....................................................22
2-2-2.
مربوط بودن اطلاعات......................................23
3-2.سودمندی
اطلاعات حسابداری..................................................25
1-3-2. پیش بینی یک رویداداقتصادی
..................................................26
1-1-3-2. تجزیه وتحلیل دوره های زمانی ..........................27
2-1-3-2. پیش بینی بحران های مالی .................................27
3-1-3-2.پیش بینی ریسک اوراق قرضه ورتبه بندی آنها..............27
4-1-3-2.تجدیدساختارشرکت.................................................28
5-1-3-2.تصمیم گیری درمورد اعطای
اعتبار..................................28
6-1-3-2. پیش بینی اطلاعات مندرج درصورتهای مالی ............28
2-3-2. پیش بینی واکنش
بازار............................................29
4-2.
تاریخچه بورس واوراق بهاداردرجهان
......................................30
5-2.
تاریخچه بورس واوراق بهادارتهران
...........................................30
6-2.
تعریف بورس اوراق
بهادار.................................................33
7-2.
مروری برانواع شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران
...............34
1-7-2. انواع شرکتهای سرمایه گذاری .....................34
1-1-7-2. شرکتهای سرمایه گذاری باسرمایه متغیر................34
2-1-7-2. شرکتهای سرمایه گذاری باسرمایه ثابت ...................34
3-1-7-2. صندوق های سرمایه گذاری
غیرفعال..........................35
4-1-7-2. شرکت مادر...............................35
5-1-7-2. شرکتهای فعالیت تنوعی...........................36
8-2.
سودحسابداری
...........................................................36
1-8-2. سودمندی ومربوط بودن سودحسابداری ...........................37
2-8-2. محدودیت های سودحسابداری ..................................39
3-8-2. مفاهیم
سود...................................................................39
1-3-8-2. سودعملیاتی جاری ..........................................40
2-3-8-2. سودجامع
.......................................................40
4-8-2. نظریه های
سود.......................................................42
1-4-8-2. نظریه داریی ها ،بدهی
ها.........................................42
2-4-8-2. نظریه
درآمدوهزینه....................................................43
3-4-8-2. نظریه استقلال ترازنامه وسودوزیان
............................43
5-8-2. استدلال انتخاب نظریه
سوددرایران.........................................43
9-2.
مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای ومدل
بازار..............................45
1-9-2. مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای
............................45
10-2.
ضریب حساسیت بتا، ریسک نسبی
..............................................46
1-10-2. ریسک غیرسیستماتیک
(غیربازار)..........................................47
2-10-2. ریسک سیستماتیک (ریسک
بازار).................................47
11-2.
نسبتهای اهرمی
.........................................................49
12-2.
سه اهرم اصلی
.................................................................50
1-12-2. اهرم عملیاتی
.......................................................50
1-1-12-2.هزینه های ثابت عملیاتی واهرم عملیاتی ..........50
2-1-12-2. درجه اهرم عملیاتی
.........................................50
3-1-12-2. اندازه گیری درجه اهرم عملیاتی ..................51
2-12-2. اهرم مالی .............................................51
1-2-12-2. درجه اهرم مالی ...........................52
3-12-2. ارتباط بین اهرم مالی وعملیاتی
...................................52
4-12-2. تلفیق اهرم عملیاتی بااهرم مالی
...................................53
5-12-2.
اهرم کل ...........................................................53
1-5-12-2. اندازه گیری درجه اهرم مرکب ..............................53
6-12-2. رابطه بین اهرم عملیاتی ومالی ومرکب
...................................53
13-2.
تاریخچه تحقیقات و مطالعات انجام شده
...........................................54
1-13-2. پیشینه داخلی تحقیق
...................................................54
2-13-2. پیشینه خارجی
تحقیق..........................................58
فصل
سوم :روش اجرای تحقیق
1-3.
مقدمه
........................................................................66
2-3.
روش
تحقیق.....................................................................66
3-3.
قلمروتحقیق..................................................................66
1-3-3. قلمروموضوعی
......................................................67
2-3-3. قلمرومکانی
...................................................67
3-3-3. قلمروزمانی
.....................................................67
4-3.
روش های گردآوری اطلاعات
....................................................67
5-3
. ابزار گردآوری اطلاعات
...........................................................68
6-3.
جامعه ونمونه ......................................................68
7-3.
فرضیه های تحقیق
...........................................................70
1-7-3. فرضیه اصلی اول
.....................................................70
2-7-3. فرضیه اصلی دوم
....................................................71
8-3.
روش تجزیه وتحلیل داده ها
..............................................72
1-8-3. آزمون همبستگی
......................................................73
2-8-3. رگرسیون
چندگانه............................................................74
3-8-3. چندهم خطی
......................................................74
فصل
چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها
1-4.
مقدمه
...............................................................77
2-4.
شاخص های توصیفی متغیرها.......................................77
3-4.
آزمون فرضیه ها
.........................................................78
1-3-4. آزمون فرضیه فرعی اول..................................83
2-3-4. آزمون فرضیه فرعی دوم ..........................86
3-3-4. آزمون فرضیه فرعی سوم .............................90
4-4-4. آزمون فرضیه فرعی چهارم ............................93
5-4-4. آزمون فرضیه اصلی اول ...............................97
6-4-4. آزمون فرضیه فرعی پنجم ...............................104
7-4-4. آزمون فرضیه فرعی ششم .............................106
8-4-4. آزمون فرضیه فرعی هفتم ..................................107
9-4-4. آرمون فرضیه فرعی هشتم ....................................109
10-4-4. آزمون فرضه فرعی
نهم.........................................111
11-4-4. آزمون فرضیه فرعی
دهم...........................................112
12-4-4. آزمون فرضیه اصلی دوم
......................................114
5-4.
خلاصه نتایج آزمون فرضیه
ها......................................................116
فصل
پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق
1-5.
مقدمه
....................................................................................118
2-5.
ارزیابی وتشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها
.......................118
1-2-5. نتیجه فرضیه فرعی اول
.........................................119
2-2-5. نتیجه فرضیه فرعی دوم
..........................................119
3-2-5. نتیجه فرضیه فرعی سوم
.......................................120
4-2-5. نتیجه فرضیه فرعی چهارم
.................................................120
5-2-5. نتیجه فرضیه اصلی اول
............................................121
6-2-5. نتیجه فرضیه فرعی پنجم
.......................................122
7-2-5. نتیجه فرضیه فرعی ششم
.............................................122
8-2-5. نتیجه فرضیه فرعی هفتم
...................................................123
9-2-5. نتیجه فرضیه فرعی
هشتم..................................................123
10-2-5. نتیجه فرضیه فرعی نهم
..................................................124
11-2-5. نتیجه فرضیه فرعی دهم
............................................124
12-2-5. نتیجه فرضیه اصلی دوم
.................................................125
3-5.
نتیجه گیری کلی تحقیق
.................................................125
4-5.
پیشنهادهایی مبتنی بریافته های تحقیق .............................126
5-5.
پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی ...................................127
6-5.
محدودیت های تحقیق
...................................................127
پیوست
ها
جدول
1-3 . شرکتهای موردمطالعه تحقیق....................................130
فهرست
منابع فارسی .................................................134
فهرست
منابع غیرفارسی
.................................................................137
چکیده:
این
تحقیق، به بررسی ارتباط اطلاعات حسابداری با ریسک سیستماتیک شرکت ها دربازارسرمایه
ایران پرداخته است .در این تحقیق رابطه تعدادی ا زمتغیرهای حسابداری ازجمله
سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ، درجه اهرم کل (مرکب) به عنوان
نمادهایی از اطلاعات حسابداری انتخاب شد ه اند که با ریسک بازار (سیستماتیک )شرکت
های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران ، مورد آزمون قرار گرفته است .
دراین تحقیق روش گردآوری اطلاعات ، روش کتابخانه ای وبرای آزمون فرضیه ها ، روش
میدانی ونیزاستفاده ازداده های تجربی می باشد .درراستای این هدف ، تعداد87 شرکت که
اطلاعات موردنیاربرای دوره 10 ساله مورد تحقیق (85- 76) درمورد آنها قابل دسترس
بود انتخاب شدند . نتایج تحقیق بیان می کند که بین سود حسابداری ودرجه اهرم مالی با
ریسک سیستماتیک باسطح اطمینان 90% رابطه مستقیم وجود دارد وبین درجه اهرم عملیاتی و
درجه اهرم کل با ریسک سیستماتیک رابطه معنی داروجودندارد. البته تاثیرمتغیرها
برریسک سیستماتیک متفاوت است ، که تاثیرسودحسابداری برریسک سیستماتیک
بیشترازتاثیردرجه اهرم مالی برریسک سیستماتیک ودرجه اهرم مالی بیشتر ازدرجه اهرم کل
ودرجه اهرم کل بیشتر از درجه اهرم عملیاتی می باشد.
حسابداری
به منظور جواب گویی به نیازهای انسان به وجود آمده است . شرایط اجتماعی ، اقتصادی و
سیاسی محیط حسابداری به تناسب زمان متفاوت بوده است.در نتیجه،هدف های حسابداری وروش
های آن نیز متناسب باتغییر در شرایط محیطی دگرگون شده است. با گذشت زمان و به
موازات گسترش فعالیت های اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن، هدف ها و روش های حسابداری
به منظور جواب گویی به نیازهای اطلاعاتی توسعه یافته است.
در
حال حاضر ، حسابداری نقش مهمی را در سیستم اقتصادی ایفا می کند. تصمیم گیری دقیق از
جانب اشخاص ، شرکت ها، دولت و غیره برای توزیع مناسب و کار آیی منابع مالی امری
اجتناب ناپذیر است . برای این گونه تصمیم گیری ها، تصمیم گیرندگان باید اطلاعاتی
قابل اتکا در اختیار داشته باشند در واقع ، هدف حسابداری کمک به این تصمیم
گیرندگان است.از سوی دیگر ، سرمایه گذاری ازموارد ضروری و اساسی در فر آیند رشد و
توسعه اقتصادی کشور است .
ازعوامل
مؤثر در ”انتخاب“ و ”انجام“ سرمایه گذاری، توجه سرمایه گذاری به ریسک و بازده
سرمایه گذاری است . نقش ریسک وبازده در سرمایه گذاری، به مانند نقش عرضه و تقاضا در
اقتصاد برای قیمت گذاری کالاست . از دیدگاه نظری ، ریسک به معنای ضرر بالقوه و قابل
اندازه گیری سرمایه گذاری است . تا دهه 1950،«ریسک» یک عامل کیفی شمرده می شد تااین
که با تلاش هری مارکوویتز[1]، ریسک کمیت پذیر شد و انحراف معیار جریان های نقدی
طرحهای سرمایه گذاری درشرایط مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به عنوان کمیت «سنجش
ریسک »معرفی گردید.
تأثیر
ریسک یک سرمایه گذاری به ریسک مجموع سرمایه گذاری مستلزم محاسبات«کواریانس» و «ضریب
همبستگی »بود که به ناچار انجام محاسبات را مشکل و وقت گیر می نمود. چندی بعد ،
ویلیام شارپ[2] ، با تعیین ضریب به عنوان معیار ریسک ، مدل ساده و کاربردی را به
دنیای سرمایه گذاری عرضه نمود(اسلامی بیدگلی ، 1375،25)
استفاده
از نظریه ها و روش های موجود و نیز نظریه پردازی، مستلزم اطلاعات ،به ویژه ،
اطلاعات تولید شده درسیستم حسابداری است که بدون شک ، در بازار نو پای سرمایه
کشورمان به سختی تحصیل می شود. به همین علت ، شناخت ارتباط بین ریسک بازار و
اطلاعات حسابداری ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.سایرمطالعات ، بیانگر ارتباط بین
نسبتهای حسابداری ومیزان ریسک بازار می باشد وپیشنهاد می گردد که نسبتهای حسابداری
می توانند درپیش بینی بتای اوراق بهادار مورد استفاده قرارگیرند ( احمدپور
،1384،19)
کلیه
مدیران وکارگزاران وسرمایه گذاران در شرکتهای پذیرفته شده دربورس باتوجه به نتایج
این تحقیق وباتوجه به سودحسابداری ودرجه اهرم و مالی می توانند ریسک بازار راپیش
بینی کنند وهمچنین ازنتایج این تحقیق می توان برداشت کرد که سود حسابداری درپیش
بینی ریسک تواناتراست یادرجه اهرم ها .
2-1
بیان مسئله تحقیق
ازجمله
مسایل مهم پیش روی هرسرمایه گذاری درشرکتهای سهامی عام ، مسئله تعیین بازده هرسهم
درریسک مربوط به آن است . درحقیقت هرسرمایه گذاردربازارمذکوربه دنبال حداکثرکردن
منافع خودمی باشد وبه همین منظور چنانچه بتواند بازده یاقیمت اوراق بهاداروریسک
مربوط به آن را به نحوصحیح پیش بینی کند ، دراین صورت خواهدتوانست درموردخرید ،
نگهداری ویافروش اوراق بهادار ، به درستی ، تصمیم گیری نماید وازاین طریق منافع
خودراحداکثرنماید.
به
منظور پیش بینی بازده یاقیمت اوراق بهادار، سرمایه گذاربه یک مدل پیش بینی مناسب
نیازمنداست . ازدیدگاه علم اقتصادومبانی نظری مربوطه ، مدل پیش بینی بازده اوراق
بهادار ازجمله سهام ،بایستی توانایی تعیین ارزش فعلی جریانهای نقدی آتی راداشته
باشد .بنابراین ، پیش بینی جریان های نقدی آتی اوراق بهاداردربازاربورس ازاهمیت
خاصی برخوردارخواهدبود. همچنین پیش بینی جریان های نقدی آتی درحوزه حسابداری
نیزازاهمیت خاصی برخورداراست وبراین اساس مدلهایی ارائه شده که بااستفاده ازسود
واجزای آن بتوان جریان های نقدی آتی راپیش بینی نمود. برهمین اساس برسودحسابداری
تاکیدفراوان شده وبسیارموردتوجه محققین به خصوص ،درحوزه حسابداری قرارگرفته است
.
ریسک
حاضر، صورت وظاهرواحدهای اقتصادی واقتصادجهانی وسراسری رانشان می دهد . یک مؤسسه
بازرگانی موفق فقط روی سود متمرکز نمی باشد ، بلکه به مدیریت ریسک صحیح نیز توجه
دارد ، ریسک وبازده باهم حرکت می کنند وبه حداکثررساندن بازده به وسیله ریسک
ضروری می باشد . اهرم ها به کاربرد منابع ووجوهی که برای شرکت هزینه ایجاد می
کند اشاره دارد . هرچه اهرم مورد استفاده یامیزان بدهی ها ، سهام ممتازی که برای
شرکت هزینه ثابت ایجاد می کند بیشتر باشد ریسک مالی بیشتر می شود . ریسک ناشی
ازاهرم معمولا درکنترل مدیریت است . نتایج تحلیلی اظهارمی کند که عامل تعیین کننده
ریسک سیستماتیک شامل : درآمدها ، رشد فروش ، ارزش دفتری ، سود سهام ، درجه اهرم
عملیاتی (DOL ) ، درجه اهرم مالی ( DFL ) ، بازده بازار وریسک بی خطر می باشد .
ماندرکر و رهی[3] درتحقیقی بیان کرده است که DOL,DFL به طور مثبت ومستقیم یک قسمت
بزرگی از تغیرات ریسک سیستماتیک راتوضیح می دهد . همچنین هافمن[4] بیان کرده است که
ریسک سیستماتیک رابطه مستقیم با DFL ورابطه معکوس با DOL دا رد . لذا دراین تحقیق
به بررسی رابطه سود حسابداری و درجه اهرم عملیاتی ، مالی وکل پرداخته می شود
تابتوان مدلی مفید برای تصمیم گیری سرمایه گذاران معرفی کرد . طبق مدل قیمت گذاری
دارایی سرمایه ای فرض می شود ، یکی ازعوامل مهم که باعث نوسان دربازده می شود ریسک
سیستماتیک است . بنابراین ، ریسک سیستماتیک یک عامل مهم درتعیین بازده مورد انتظار
خواهدبود درنتیجه سوالات زیر پیش می آید که :
